Blog
Waarom DeepSeek olie op het vuur gooit in de AI-wapenwedloop
Redactie
Het is inmiddels twee jaar geleden dat OpenAI naar buiten trad met de revolutionaire ChatGPT. Het eerste krachtige AI-systeem dat vrij beschikbaar was en door eenieder breed kon worden ingezet. Sindsdien is AI het nieuwe modewoord en is het gebruik van AI de normaalste zaak van de wereld. Vrijwel dagelijks komen er nieuwe AI-toepassingen uit, elk met unieke functies en voor verschillende doeleinden. Desondanks draagt ChatGPT nog altijd de kroon als onbetwiste marktleider op het gebied van AI. Althans, droeg, want als een soort meteorietinslag is er een nieuwe krachtige AI neergedaald: DeepSeek. Een uit China afkomstig alternatief op ChatGPT, van vergelijkbare kwaliteit. En dat voor een fractie van de tijd en kosten die de ontwikkeling van ChatGPT hebben gevergd. Het Westen, in het bijzonder het Amerikaanse Silicon Valley, is als het ware schaakmat gezet, en dat is niet zonder gevolgen. De marktwaarde voor chipproducent Nvidia, die geruime tijd alsmaar bleef stijgen, kelderde in 24 uur tijd met 17%! Wat betekent dit voor de toekomst van de AI-wapenwedloop?
DeepSeek
De oprichter achter de nieuwe concurrent van ChatGPT is Chinees ingenieur Liang Wenfeng. Het streven van Wenfeng is om te innoveren en niet enkel om (Amerikaanse bedrijven) te imiteren, zoals veel Chinese bedrijven dat naar zijn mening doen. En wat de AI-sector betreft kon hij haast niet anders, gezien het feit dat de Amerikaanse overheid de export van de krachtige Nvidia chips naar China heeft verboden. Hoe het DeepSeek desondanks is gelukt om een hoogwaardige AI te produceren, en dat tegen een fractie van de kosten van de ontwikkeling van ChatGPT (6 miljoen dollar ten opzichte van meer dan 100 miljoen dollar), blijft voor veel mensen dan ook een raadsel. Sommige experts denken dat Wenfeng alsnog Nvidia chips heeft weten te bemachtigen en deze op de een of andere manier heeft weten te fuseren met goedkopere, minder ingewikkelde chips, om zo een efficiënter proces tot stand te brengen. Hoe het ook zij, het heeft gewerkt. Kort na de lancering werd DeepSeek de populairste app op de Apple App Store.
Zorgen en risico's
De situatie heeft veel weg van de hype rondom Rednote (een Chinees social media platform) die het gevolg was van de Amerikaanse TikTok-ban (die inmiddels is uitgesteld). En net als toen spelen er vergelijkbare zorgen. Zo brengt het feit dat DeepSeek een Chinees bedrijf is mee dat het rekening moet houden met Chinees beleid. Met andere woorden, de chatbot van DeepSeek mag geen antwoorden verspreiden die tegen het communistische bewind van China indruisen. Sterker nog, het is de bedoeling dat zij antwoorden geeft die het communistische ideaal van de Chinese overheid weerspiegelen en die de politieke macht van de Communistische Partij onderschrijven. In een uitgebreid onderzoek van nieuwsorganisatie The Guardian wordt geïllustreerd welke gevolgen dit soort censuur heeft op de output van DeepSeek. Toen de chatbot werd gevraagd naar de situatie in Taiwan, was het antwoord als volgt:
Een ander risico aan het gebruik van DeepSeek is de manier waarop persoonsgegevens worden verwerkt. China trekt zich in principe niets aan van de privacywaarborgen die de EU hanteert aan de hand van de AVG (ondanks de extraterritoriale werking hiervan). Dit is zorgelijk, gezien het feit dat de data van gebruikers van DeepSeek op Chinese servers worden opgeslagen. Naar Chinees recht kan de Chinese overheid deze gegevens gemakkelijk inzien. En gelet op de manier waarop de Chinese regering haar eigen burgers zorgeloos categoriseert in de context van social scoring, is dat voor veel gebruikers geen fijn idee.
De toekomst van AI
Het zijn de genoemde zorgen die veel overheden, waaronder de Nederlandse overheid, ertoe hebben gebracht om DeepSeek te verbannen van de werkapparatuur van ambtenaren. Maar van een algemene ban lijkt het in de meeste landen niet te komen. Wat betekent dit voor de toekomst van AI? Hoewel Silicon Valley bekendstaat om haar technologie en tot nu toe ook binnen de AI-sector een voorsprong had, is het onduidelijk of zij die voorsprong zal kunnen bewaren. In beginsel is dat niet verkeerd: meer concurrentie betekent betere producten voor de consument, aldus de klassieke economische leer. De timing is ook niet ongunstig, aangezien president Trump nou net op het punt stond om de marktmonopolie van de Amerikaanse techsector te benutten en zo druk uit te oefenen op het buitenland (zie artikel boycot). Verder heeft de grote weerstand tegen de TikTok-ban bewezen dat dagelijkse gebruikers minstens zoveel (waarschijnlijk nog wel meer) waarde hechten aan het hebben van een goed product als aan het waarborgen van hun privacy.
Die privacy is uiteraard wel de kanttekening van het debat. AI-toepassingen uit China dragen naar huidig recht het risico met zich mee dat de Chinese regering meekijkt, met wie weet wat voor uiteindelijke doelstelling. Het is dan ook zaak om de precieze toepassingen die worden uitgebracht goed in de gaten te houden en maatregelen te treffen waar nodig. Zulke maatregelen zouden in principe nooit moeten leiden tot een algemene ban. Gebruikers verdienen het recht om te bepalen welke platforms zij benutten en welke data zij vrijgeven aan welke partijen. Zo niet, dan is het maar de vraag wie er uiteindelijk echt censureert: China of wijzelf?
AI-forum 2025/1
De duistere zijde van ‘notice and takedown’ procedures en content monitoring
In de YouTube- en Cyando-uitspraak van 2021 wierp het Europese Hof licht op de rol van een platform zoals YouTube ten opzichte van de door haar gebruikers geplaatste content. Zo werd geconstateerd dat het zogenoemde safe harbor principe dat in 200...
Generatieve AI-vergoeding: is het juridisch mogelijk?
In toenemende mate wordt er gediscussieerd over de mogelijke implementatie van een (generatieve) AI-vergoeding, bedoeld om makers te compenseren voor het gebruik van hun werken bij de ontwikkeling van generatieve AI. In een reeks van drie artik...
Aansprakelijkheid van aanbieders van generatieve AI
Generatieve AI-toepassingen kunnen illegaal tekst- en beeldmateriaal produceren en hun aanbieders kunnen dit niet altijd tegengaan. Dit doet denken aan problematiek omtrent online tussenhandeldiensten en roept de vraag op of de “safe harbour”-aans...
Wetsvoorstel opt-out regeling: treedt Engeland in de voetsporen van de EU?
Elton John en Paul McCartney zijn een van vele artiesten die zich hebben uitgesproken tegen het voornemen van de Britse overheid om de bestaande auteursrechtelijke beperking op tekst- en datamining (hierna: TDM-beperking) te verruimen. Naar Engels...
AI en de AVG: De belangrijkste inzichten uit EDPB Opinie 28/2024
Introductie
Op 17 december 2024 publiceerde de Europese Data Protection Board (“EDPB”)[1] een opinie inzake de relatie tussen gegevensbescherming en artificial intelligence (“AI”), ‘Opinion 28/2024 on certain data protection aspects related to th...
Waarom DeepSeek olie op het vuur gooit in de AI-wapenwedloop
Het is inmiddels twee jaar geleden dat OpenAI naar buiten trad met de revolutionaire ChatGPT. Het eerste krachtige AI-systeem dat vrij beschikbaar was en door eenieder breed kon worden ingezet. Sindsdien is AI het nieuwe modewoord en is het gebrui...
Gerechtvaardigd belang als grondslag voor het trainen van AI: hoe de Google Spain-zaak kan helpen
De opkomst van juridische taalmodellen (LLMs) roept belangrijke vragen op over de omgang met bijzondere en/of gevoelige persoonsgegevens. Kunnen dergelijke gegevens worden gescrapet? En zo ja, mogen ze worden gebruikt om LLMs te trainen?
Privacy-...
Tekst- en datamining vs auteursrecht: eerste rechtspraak
Tekst- en datamining is het machinaal scannen van data om informatie te verkrijgen, bijvoorbeeld ter ontwikkeling van een generatief AI-model. Met de invoering van de DSM-richtlijn in 2019 is deze bezigheid nader gekwalificeerd ten opzichte van he...
Europese Commissie trekt wetsvoorstel voor AI-aansprakelijkheidsrichtlijn in
Het wetsvoorstel voor een AI-aansprakelijkheidsrichtlijn (ook wel de “AI Liability Directive”) is van de baan. Dat volgt uit het werkprogramma van de Europese Commissie voor 2025.[1] Reden van de intrekking van het wetsvoorstel, dat op 29 septembe...
Het gebruik van artificiële intelligentie (AI) door het EUIPO in registratieprocedures
Het gebruik van artificiële intelligentie (AI) voor het EUIPO in registratieprocedures
Technologische vernieuwing was altijd al cruciaal in de ontwikkeling van het intellectueel eigendomsrecht (IER). Het leidde tot de noodzaak van een wetgeven...
AI in de zorg: wie is er aansprakelijk als het misgaat?
Binnen de zorgsector wordt steeds vaker gebruikgemaakt van AI als hulpmiddel. Met name tijdens het diagnostisch proces zetten zorgverleners AI-systemen in om het ziektebeeld van patiënten beter in kaart te brengen. Meestal gaat dit goed, met posit...
Amerikaanse rechter verwerpt fair use als grond voor tekst- en datamining
In een filmachtige wending heeft Amerikaanse rechter Bibas zijn zogenoemde summary judgement (een soort kort geding) in de zaak Thomson Reuters v Ross omgegooid: in plaats van een jury bij het geschil te betrekken wordt het geschil grotendeels afg...
Eerste AI-kunstveiling wekt grote verontwaardiging
Het Amerikaanse veilinghuis Christie's heeft ‘s werelds eerste grote veiling voor AI-kunst aangekondigd. Want “AI-technologie is ongetwijfeld de toekomst”, zegt een prominente woordvoerder. Zodanig zelfs, dat het veilinghuis aansluiting zoekt met ...
AI bij de Rijksoverheid: is het wenselijk en wat zijn de gevaren?
De mogelijkheden van AI zijn eindeloos, waaronder voor de Rijksoverheid. Maar als de toeslagenaffaire ons iets heeft geleerd, dan is het dat hierbij oppassen is geblazen. De realiteit is nog altijd dat kunstmatige algoritmes imperfecte verlengstuk...
Bescherming van AI-output: modellenrecht to the rescue?
AI en het auteursrecht
Op dit moment is er veel te doen over de vraag of door artificiële intelligentie (AI) gegenereerde output voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking komt. Om voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking te komen...
Google aangeklaagd om AI-summaries in zoekresultaten
Meer en meer bedrijven integreren AI in hun diensten, en techgigant Google is daar uiteraard geen uitzondering van. Van oorsprong indexeert de zoekmachine webpagina's die als aanklikbare links aan gebruikers worden getoond nadat zij daarvoor relev...
Machine “Unlearning”: nieuwe hoop voor mens en maker?
Er is veel over te doen geweest, met name in de creatieve industrie: het proces van machine learning en tekst- en datamining. Voordat kunstmatige algoritmes op het niveau presteren dat we van ze gewend zijn, ondergaan ze een langdurig trainingspro...
Dit zijn de beste juridische GenAI tools van 2025
Bent u een van de vele gebruikers van handige juridische tools als Harvey en CoCounsel? Dan verdient het recente onderzoek van Vals AI uw aandacht. Vals AI is een bedrijf dat de prestaties van grote taalmodellen evalueert voor specifieke bedrijfst...
Meta riskeert strafrechtelijke aansprakelijkheid voor tekst- en datamining
Meta wordt ervan beschuldigd dat zij zonder toestemming 81 terabyte aan boeken heeft gedownload uit illegaal beschikbare bronnen zoals Z-Library en LibGen. De zaak heeft iets weg van de Google boekenzaak uit 2015, waarbij Google miljoenen boeken v...
TikTok en X als eerste aangeklaagd voor verboden AI-praktijken
Afgelopen maand zijn de bepalingen uit de AI-verordening voor verboden AI-systemen in werking getreden. Het gaat om praktijken waarvan de Europese Commissie oordeelt dat ze zo ingrijpend zijn, dat ze niet passen in de Europese samenleving. Denk hi...
Franse schrijvers en uitgevers voegen zich in de strijd tegen Meta
Drie grote uitgeverij- en auteursverenigingen in Frankrijk hebben een rechtszaak aangespannen tegen Meta, het Amerikaanse bedrijf achter onder andere Facebook en Instagram. De verenigingen beschuldigen Meta van het op grote schaal schenden van aut...
Big Tech voert druk nu ook op in thuisbasis Amerika
Afgelopen maand bespraken we hoe Europa een AI-boycot door de Amerikaanse Big Tech riskeert. Nog geen week later trok de Europese Commissie het wetsvoorstel voor de AI-aansprakelijkheidsrichtlijn in (meer hierover in dit artikel). Hoewel de intrek...
Mijn en dijn: de nieuwe rol van robots.txt als auteursrechtelijk voorbehoud bij tekst- en datamining
Noot bij Rb. Amsterdam HowardsHome[1]
Langzaamaan beginnen vonnissen gewezen te worden die grotere of kleinere impact hebben op de AI-wereld. Eén van de onderwerpen waar veel over te doen is, is de (on)rechtmatigheid van het gebruik van auteursre...
Wat de ‘Trump Gaza’ video ons leert over de risico’s van AI-gebruik
Het zal u niet zijn ontgaan: de bizarre video over de Gazastrook die afgelopen maand door Amerikaans president Trump is gedeeld. In de video worden Trump en Netanyahu, de premier van Israël, zonnend op het strand van een Dubai-achtig Gaza afgebeel...
AI-gestuurde aanbevelingssystemen dehumaniseren het internet
“Dehumanization happens when people are depicted, regarded, or treated as not human or less human” - Maria Kronfeldner, filosoof. Vroeger kwam dit tot uiting in de vorm van slavernij en sociale klassen. Maar we zien nu dat het ook subtieler kan. N...
Generatieve AI in reclame: de juridische risico’s
Generatieve AI doet rap zijn intrede in de reclamewereld. Een AI-tool zoals Midjourney genereert binnen seconden een visueel verbluffende campagne, ChatGPT schrijft daar een pakkende slogan bij en een AI-stem van Speechify spreekt moeiteloos de vo...