Blog
Japan introduceert AI-wetgeving die sterk afwijkt van onze AI-verordening
Redactie
Op 28 mei 2025 nam het Japanse parlement voor het eerst een nationale AI-wet aan. Deze nieuwe wet, beter bekend als de AI Utilization Promotion Act, kiest nadrukkelijk voor een andere koers dan de Europese Unie. Waar de EU inzet op risicobeperking door middel van strenge regels en verboden, wil Japan juist de ontwikkeling van AI stimuleren met een lichte, niet-bindende aanpak, vergelijkbaar met de Amerikaanse insteek. In deze blog lichten we toe wat de wet inhoudt, waarom Japan deze koers kiest, en wat de mogelijke implicaties zijn van deze benadering.
De nieuwe wet: wat is er veranderd?
Japan heeft met de AI-wetgeving voor het eerst een overkoepelende wet aangenomen die specifiek op kunstmatige intelligentie is gericht. Het doel van de wet is niet om te reguleren via sancties, maar om ontwikkeling te bevorderen, misbruik te signaleren en bedrijven waar nodig bij te sturen via richtlijnen en aanbevelingen.
De wet bevat onder meer:
-
De oprichting van een AI Strategy Headquarters onder leiding van de premier, die verantwoordelijk is voor het nationale AI-beleid;
-
De verplichting van de overheid om een AI Basic Plan op te stellen met middellange- en langetermijnmaatregelen;
-
Ondersteuning van AI-onderzoek, infrastructuur (zoals datacenters en high-performance computing) en educatie;
-
Bevordering van transparantie en het voorkomen van misbruik (zoals deepfakes of datalekken), hoewel specifieke vereisten nog ontbreken;
-
De bevoegdheid voor de overheid om incidenten te onderzoeken en aanbevelingen te doen.
Daarnaast bevat de wet een brede, toekomstbestendige clausule die wijzigingen mogelijk maakt wanneer de technologische of maatschappelijke situatie daarom vraagt.
Waarom deze wet er kwam
Japan bleef de afgelopen jaren achter op het gebied van AI-investeringen en -adoptie: in 2023 bedroeg de private AI-investering 700 miljoen dollar, wat slechts een fractie is van de investeringen in bijvoorbeeld de VS of China. Daarnaast had maar 9% van de Japanse bevolking generatieve AI uitgeprobeerd.
Tegelijkertijd heerst er maatschappelijke bezorgdheid in Japan: slechts 13% van de ondervraagden vond bestaande regels voldoende om AI veilig te houden. De roep om actie groeide. De Japanse regering zag hierin aanleiding om de ontwikkeling van AI te stimuleren en tegelijk het vertrouwen van burgers te vergroten. De wet moet Japan transformeren tot “het meest AI-vriendelijke land ter wereld”.
Implicaties van een alternatieve aanpak
De Japanse wet wijkt opvallend af van het EU-model. Waar Europa inzet op een gedetailleerd systeem met risicocategorieën en verboden toepassingen, kiest Japan voor principes, plannen en vrijwillige medewerking. Bedrijven worden aangemoedigd om richtlijnen te volgen, maar zijn (nog) niet wettelijk verplicht. Deze benadering biedt flexibiliteit en stimuleert innovatie. Vooral voor startups en bedrijven in opkomende sectoren kan dit aantrekkelijk zijn: zij lopen minder risico op hoge nalevingskosten of juridische barrières. Japan kan zich hiermee profileren als vestigingsland voor AI-ontwikkeling.
Maar er zijn ook risico’s. Zonder harde verplichtingen kan de bescherming van burgers tegen schadelijke AI-toepassingen tekortschieten. De naar EU-recht verboden AI-toepassingen zijn verboden om een reden. Hoe zal Japan bijvoorbeeld omgaan met AI die puur wordt ontwikkeld om mensen te misleiden en te manipuleren? Is het dan afwachten tot het misgaat in de praktijk? Verder is het maar de vraag of vrijwillige richtlijnen voldoende zijn om misbruik te voorkomen van AI-toepassingen in het algemeen. Het gevaar is dat de economische groei ten koste gaat van belangrijke rechten en juridische waarborgen.
Voor internationale bedrijven wordt het er niet makkelijker op gemaakt door van het Europees recht af te wijken. Die zullen goed moeten afwegen hoe zij hun compliance-strategieën afstemmen op de uiteenlopende modellen. Dat gezegd hebbende, het vrije Japanse kader zullen zij meer dan welkom heten.
Afsluitend
Japan heeft een bewuste keuze gemaakt voor een lichte, stimulerende AI-wetgeving. Daarmee positioneert het zich als alternatief voor strengere modellen zoals de Europese AI-verordening. Toch laat Japan de deur open voor aanpassingen in de toekomst, voor het geval vrijwillige medewerking niet volstaat. Hoe de Japanse aanpak in de praktijk zal uitpakken, en of andere landen dit voorbeeld zullen volgen, is een ontwikkeling die we scherp voor u in de gaten houden.
AI-forum 2025/2
GPT-4o en het Ghibli Effect: de genadeslag voor ontwerpers en rechthebbenden?
Afgelopen week stond social media vol met afbeeldingen in de kenmerkende stijl van de Japanse animatiestudio Ghibli. Dit was het gevolg van de release van OpenAI's nieuwe afbeeldingsgenerator, die onderdeel uitmaakt van de reeds bestaande chatbot ...
Anthropic mag de ontwikkeling van Claude AI doorzetten, ondanks zorgen auteursrecht
Van de 39 Amerikaanse auteursrechtzaken op het gebied van AI-ontwikkeling, zijn er twee gericht tegen ontwikkelaar Anthropic. Anthropic is het bedrijf achter Claude AI, een chatbot van vergelijkbare aard en kwaliteit als ChatGPT. Claude is deels g...
AI Verordening: Hoe verzeker je AI-geletterdheid binnen je organisatie?
Sinds 2 februari 2025 zijn aanbieders en gebruiksverantwoordelijken van AI-systemen verplicht om voldoende AI-geletterdheid te verzekeren van hun personeel en andere personen die namens hen AI-systemen gebruiken. Als onderdeel van de eerste ree...
Creatieve sector verontwaardigd over nieuwe Gedragscode AI-verordening
Het Europese AI-bureau heeft recent de derde en laatste conceptversie gepubliceerd van de Gedragscode voor aanbieders van generatieve AI, als aanvulling op de AI-verordening. Makers, uitvoerende kunstenaars en rechthebbenden reageren hierop veront...
Britse denktank wil commerciële AI-training in Engeland legaliseren
2 maanden terug bespraken we hoe de Britse overheid een auteursrechtelijke hervorming overweegt op basis waarvan bedrijven voor commerciële doeleinden mogen tekst- en dataminen, tenzij rechthebbenden zich daar uitdrukkelijk tegen verzetten. Oftewe...
Generatieve AI als voertuig voor de meningsuiting en creatieve expressie
De discussie over generatieve AI in de kunstwereld wordt vaak gedomineerd door zorgen. Makers en rechthebbenden vrezen dat hun werken worden nagebootst, dat creatieve beroepen onder druk komen te staan en dat bestaande rechten worden ondermijnd. M...
Hoe GPT-NL en Nextcloud de afhankelijkheid van Big Tech helpen terugdringen
In een wereld waarin taalmodellen als ChatGPT razendsnel terrein winnen, groeit ook het besef van afhankelijkheid. De meeste krachtige AI-systemen worden gebouwd en beheerd door een handvol grote Amerikaanse technologiebedrijven, die beperkte tran...
AI-training is geen fair use, concludeert een groep Amerikaanse hoogleraren
Een groep toonaangevende Amerikaanse hoogleraren auteursrecht heeft zich uitgesproken tegen Meta’s beroep op fair use voor het trainen van generatieve AI-modellen. In een stevig beargumenteerde amicus brief stellen de experts dat het gebruik van a...
Adobe's Content Credentials: het equilibrium tussen auteursrecht en innovatie?
De inzet op transparantie in het tijdperk van generatieve AI krijgt een krachtige impuls met Adobe’s recente introductie van Content Credentials. Door dit nieuwe systeem kunnen makers hun naam, de herkomst van werken en hun voorkeuren over AI-gebr...
2024 EU AI-verordening: een gedetailleerde analyse
De AI-verordening is een belangrijk regelgevingskader dat gericht is op het harmoniseren van de ontwikkeling, de toepassing en het gebruik van AI binnen de EU. Deze uitgebreide regelgeving, die op 1 augustus 2024 van kracht is geworden, is bedoeld...
OpenAI wijzigt koers: non-profit behoudt controle
OpenAI heeft aangekondigd de plannen voor de overgang naar een winstgericht bedrijfsmodel deels terug te draaien. Het bedrijf is van plan zijn for-profit tak om te zetten in een public benefit corporation (PBC), maar de volledige zeggenschap blijf...
AI in oorlogsvoering: strategische innovaties en juridische uitdagingen
Kunstmatige intelligentie (AI) speelt een steeds grotere rol in moderne oorlogsvoering. Wat begon als een ondersteunend hulpmiddel in beeldherkenning en dataverwerking, ontwikkelt zich razendsnel tot een beslissende factor in zowel militaire op...
US Copyright Office over AI-training, auteursrecht en fair use (uitgebreide analyse)
Begin mei publiceerde het Amerikaanse Copyright Office (UCO) het derde en laatste rapport in haar reeks over AI en auteursrecht. Het rapport werpt een diepgravende blik op de juridische status van AI-training onder het Amerikaanse auteursrecht, me...
Aansprakelijkheid in het AI-tijdperk: is de kwalitatieve aansprakelijkheid voor gebrekkige roerende zaken toe aan een update?
§ 1. Inleiding
Artificial intelligence (hierna: ‘AI’) speelt een steeds grotere rol in onze samenleving. Zo is AI bezig met een flinke opmars in onder andere de financiële sector, in bestuursrechtelijke besluitvormingsprocessen en bij de opkomst ...
Amerikaans wetsvoorstel verbiedt niet-federale AI-wetgeving voor 10 jaar
In het Huis van Afgevaardigden (de Amerikaanse tegenhanger van de Tweede Kamer) is een wetsvoorstel ingediend dat staten en andere niet-federale overheden de komende tien jaar verbiedt om eigen regels op te stellen voor kunstmatige intelligentie. ...
AI-training en auteursrecht: de internationale verschillen
Mag je auteursrechtelijk beschermd werk gebruiken om AI-modellen te trainen? Die vraag houdt wetgevers wereldwijd bezig. Als onderdeel van haar recente rapport, heeft het Amerikaanse Copyright Office in kaart gebracht hoe verschillende landen AI-t...
Het doel heiligt de middelen – Anthropic’s nieuwe AI grijpt naar chantage
Anthropic heeft met Claude Opus 4 een van de meest geavanceerde AI-modellen tot nu toe gelanceerd. Maar bij interne veiligheidstests bleek het model bijzonder doortastend, zelfs manipulatief. Deze blog bespreekt hoe Claude Opus 4 overging tot chan...
Japan introduceert AI-wetgeving die sterk afwijkt van onze AI-verordening
Op 28 mei 2025 nam het Japanse parlement voor het eerst een nationale AI-wet aan. Deze nieuwe wet, beter bekend als de AI Utilization Promotion Act, kiest nadrukkelijk voor een andere koers dan de Europese Unie. Waar de EU inzet op risicobeperking...
Van handmatige moderatie naar AI-gestuurde detectiesystemen
Inleiding