Artikelen
AI-muziekplatforms in overleg met major labels: wat zijn de mogelijke gevolgen?
Syb Terpstra
Recent werd bevestigd dat de grote platenmaatschappijen (Universal Music Group, Warner Music Group en Sony Music Entertainment) in gesprek zijn met de bekende AI-muziekplatforms Suno en Udio. Volgens diverse bronnen onderhandelen deze partijen over licentieafspraken die AI-platforms toestemming zouden geven om muziek van de majors te gebruiken voor training van hun generatieve AI-muziekplatforms. Dit roept fundamentele vragen op over de gevolgen van dergelijke onderhandelingen voor de positie van artiesten, componisten en tekstschrijvers, muziekuitgevers en independent labels en publishers.
Licentieafspraken en lopende rechtszaken
De gesprekken tussen de major labels en AI-platforms vinden plaats tegen de achtergrond van lopende rechtszaken in de Verenigde Staten. In juni 2024 klaagden de majors, onder coördinatie van de Recording Industry Association of America (RIAA), Suno en Udio aan vanwege vermeende inbreuk op hun masterrechten (in de VS: copyrighted sound recordings) door het trainen van hun platforms op masters van (o.a.) de majors. De platforms verweren zich met name door zich te beroepen op het Amerikaanse principe van ‘fair use’. Op basis van die beperking van het Amerikaanse auteursrecht kan onder bepaalde omstandigheden zonder voorafgaande toestemming gebruik worden gemaakt van auteursrechtelijk beschermd materiaal. Of dit argument standhoudt in de rechtszaal is nog maar de vraag, maar zeker is dat rechtszaken hierover nog jarenlang kunnen voortslepen.
Het sluiten van licentieovereenkomsten zou tegelijkertijd twee doelen kunnen dienen: aan de ene kant kunnen lopende geschillen worden opgelost, aan de andere kant legitimeert het de activiteiten van AI-platforms en maakt het toekomstige rechtszaken minder waarschijnlijk. In die zin zouden dergelijke afspraken de juridische onzekerheid vervangen door een commercieel kader. Het is vooral een pragmatische manier om verdere juridische kosten te vermijden en markttoegang te garanderen.
De belangrijkste gevolgen van eventuele licentieafspraken
Licentieafspraken bieden voordelen voor alle betrokken partijen. AI-platforms krijgen legaal toegang tot waardevolle data waarmee ze hun systemen kunnen verbeteren. Tegelijkertijd ontvangen de majors compensatie voor het gebruik van hun catalogi en kunnen zij invloed uitoefenen op hoe hun materiaal gebruikt wordt. Bovendien eisen de majors een deel van het aandelenkapitaal van Suno en Udio. Mochten die platforms populairder en meer waard worden, dan profiteren de majors dus ook als aandeelhouders mee.
Voor artiesten betekent dit mogelijk:
- Financiële compensatie via royalty’s of lumpsum-betalingen;
- Meer transparantie, bijvoorbeeld via content-ID-systemen die detecteren wanneer hun muziek is gebruikt; en
- Indirecte zeggenschap, doordat labels namens hen onderhandelen over voorwaarden.
Toch betekent de totstandkoming van licenties niet alleen goed nieuws voor artiesten. De meeste zullen immers geen directe invloed hebben op de onderhandelingen. Wat artiesten er uiteindelijk aan overhouden, hangt af van wat in het contract met hun label is vastgelegd. Bovendien kan het normaliseren van AI-gegenereerde muziek leiden tot verzadiging van de markt, wat de artistieke waarde van en inkomsten uit originele werken onder druk zet.
Wat zijn de gevolgen als er géén licentieafspraken tot stand komen?
Als de gesprekken stuklopen, volgt waarschijnlijk een jarenlange juridische strijd. Artiesten en labels zullen zich dan blijven beroepen op bestaande rechten (en de inbreuk daarop door Suno en Udio) en proberen via de rechter schadevergoeding of een verbod af te dwingen. Tegen de tijd dat alle juridische details bij de hoogste rechter zijn uitgekristalliseerd, is het kwaad al lang geschied. En dat is nog los van de vraag wat de uitkomst van dergelijke rechtszaken gaat zijn. In elk geval is de kans groot dat de AI-aanbieders blijven doorgaan met het trainen van hun platforms op beschermde muziek. De markt stroomt intussen vol met AI-gegenereerde muziek, die steeds beter zal worden naarmate de platforms blijven innoveren. Voor de AI-sector kan het uitblijven van licenties leiden tot reputatieschade, vertraging in productontwikkeling, forse (juridische) kosten en aanhoudende druk vanuit rechthebbenden.
Hoe zit het met de positie van andere betrokkenen?
Opvallend is dat de huidige gesprekken zich vooral lijken te richten op masterrechten, die in handen zijn van de platenmaatschappijen. Componisten en tekstschrijvers, vertegenwoordigd door muziekuitgevers en/of collectieve beheersorganisaties (zoals BumaStemra in Nederland), lijken vooralsnog niet aan de onderhandelingstafel te zitten. Dit is problematisch, omdat AI-systemen natuurlijk ook getraind zijn op auteursrechtelijk beschermd materiaal. Dat staat wel vast. Ook de componisten/tekstschrijvers/publishers zullen een deel van de te verdelen taart willen ontvangen.
Daarbij valt alleen wel een belangrijke kanttekening te maken: de major platenmaatschappijen maken natuurlijk allemaal onderdeel uit van groepsmaatschappijen die óók een publishing-tak hebben. Het is de vraag hoe hard die moedermaatschappijen zich zullen maken voor overeenkomstige licentieafspraken aan de auteursrechtenkant. Tot op zekere hoogte is het voor de moedermaatschappijen een kwestie van vestzak broekzak, maar aannemelijk is dat zij aan de masterkant een groter aandeel van de inkomsten zelf kunnen houden dan wanneer de inkomsten binnenkomen via de publishing-kant. In die zin hebben ze dus weinig incenctive om ook namens de auteursrechthebbenden op te komen. Al zullen er ongetwijfeld uiteindelijk ook afspraken worden gemaakt aan de auteursrechtenkant.
Een soortgelijke situatie hebben we gezien bij de opkomst van streamingdiensten: daar waren de majors oorspronkelijk ook niet blij mee, maar ook daarmee maakten zij uiteindelijk licentieafspraken. Bovendien werden de majors bijvoorbeeld in het geval van Spotify óók medeaandeelhouders, net als zij nu eisen bij Suno en Udio. En bij de inkomsten uit streaming valt op dat circa 85% van de te verdelen inkomsten naar de masterkant gaat en slechts zo’n 15% naar de auteursrechthebbenden. Als met AI-platforms uiteindelijk soortgelijke afspraken tot stand komen, komen de songwriters er dus mogelijk (opnieuw) bekaaid vanaf.
In januari van dit jaar startte GEMA (de Duitse zusterorganisatie van BumaStemra) al een gerechtelijke procedure tegens Suno vanwege beweerdelijke auteursrechteninbreuk. Daarmee is (voor zover mij bekend) de eerste Europese rechtszaak tegen één van de bekende AI- muziekplatforms een feit.
Slotwoord
De onderhandelingen tussen grote platenmaatschappijen en AI-muziekbedrijven vormen een keerpunt in de relatie tussen AI-bedrijven en muziekrechthebbenden. Als er licentieafspraken komen, kan dat leiden tot juridische duidelijkheid, financiële compensatie en nieuwe vormen van samenwerking. Maar het is geen garantie op rechtvaardigheid voor alle makers. Componisten, tekstschrijvers en onafhankelijke artiesten en exploitanten dreigen buiten spel te worden gezet.
De mogelijk aanstaande licentieafspraken passen in een bredere beweging waarbij creatieve sectoren hun positie proberen veilig te stellen in het AI-tijdperk. Vergelijkbare deals zijn al gesloten in andere domeinen: OpenAI sloot bijvoorbeeld al licentieovereenkomsten met mediabedrijven zoals Associated Press, Axel Springer en Shutterstock. Amazon sloot recent een licentieovereenkomst met de New York Times voor het gebruik van NYT-materiaal voor Amazons AI-plannen.
Deze voorbeelden laten zien waar het eigenlijk vanaf dag één al naartoe leek te bewegen: onderlinge licentieafspraken. Voor de muziekindustrie is dit hét moment om te zorgen dat afspraken niet alleen de belangen van grote labels beschermen, maar ook die van componisten, tekstschrijvers en onafhankelijke artiesten en exploitanten. Of onderdeel van die afspraken gaat uitmaken dat er voldoende transparantie en eerlijke compensatie voor al deze rechthebbenden is, zal de toekomst moeten uitwijzen.
Auteur(s)
Syb Terpstra is expert op het gebied van intellectuele eigendom en daarnaast gerenommeerd entertainmentadvocaat. Momenteel is hij als partner verbonden aan Porterfield.
AI-forum 2025/2
GPT-4o en het Ghibli Effect: de genadeslag voor ontwerpers en rechthebbenden?
Afgelopen week stond social media vol met afbeeldingen in de kenmerkende stijl van de Japanse animatiestudio Ghibli. Dit was het gevolg van de release van OpenAI's nieuwe afbeeldingsgenerator, die onderdeel uitmaakt van de reeds bestaande chatbot ...
Anthropic mag de ontwikkeling van Claude AI doorzetten, ondanks zorgen auteursrecht
Van de 39 Amerikaanse auteursrechtzaken op het gebied van AI-ontwikkeling, zijn er twee gericht tegen ontwikkelaar Anthropic. Anthropic is het bedrijf achter Claude AI, een chatbot van vergelijkbare aard en kwaliteit als ChatGPT. Claude is deels g...
AI Verordening: Hoe verzeker je AI-geletterdheid binnen je organisatie?
Sinds 2 februari 2025 zijn aanbieders en gebruiksverantwoordelijken van AI-systemen verplicht om voldoende AI-geletterdheid te verzekeren van hun personeel en andere personen die namens hen AI-systemen gebruiken. Als onderdeel van de eerste ree...
Creatieve sector verontwaardigd over nieuwe Gedragscode AI-verordening
Het Europese AI-bureau heeft recent de derde en laatste conceptversie gepubliceerd van de Gedragscode voor aanbieders van generatieve AI, als aanvulling op de AI-verordening. Makers, uitvoerende kunstenaars en rechthebbenden reageren hierop veront...
Britse denktank wil commerciële AI-training in Engeland legaliseren
2 maanden terug bespraken we hoe de Britse overheid een auteursrechtelijke hervorming overweegt op basis waarvan bedrijven voor commerciële doeleinden mogen tekst- en dataminen, tenzij rechthebbenden zich daar uitdrukkelijk tegen verzetten. Oftewe...
Generatieve AI als voertuig voor de meningsuiting en creatieve expressie
De discussie over generatieve AI in de kunstwereld wordt vaak gedomineerd door zorgen. Makers en rechthebbenden vrezen dat hun werken worden nagebootst, dat creatieve beroepen onder druk komen te staan en dat bestaande rechten worden ondermijnd. M...
Hoe GPT-NL en Nextcloud de afhankelijkheid van Big Tech helpen terugdringen
In een wereld waarin taalmodellen als ChatGPT razendsnel terrein winnen, groeit ook het besef van afhankelijkheid. De meeste krachtige AI-systemen worden gebouwd en beheerd door een handvol grote Amerikaanse technologiebedrijven, die beperkte tran...
AI-training is geen fair use, concludeert een groep Amerikaanse hoogleraren
Een groep toonaangevende Amerikaanse hoogleraren auteursrecht heeft zich uitgesproken tegen Meta’s beroep op fair use voor het trainen van generatieve AI-modellen. In een stevig beargumenteerde amicus brief stellen de experts dat het gebruik van a...
Adobe's Content Credentials: het equilibrium tussen auteursrecht en innovatie?
De inzet op transparantie in het tijdperk van generatieve AI krijgt een krachtige impuls met Adobe’s recente introductie van Content Credentials. Door dit nieuwe systeem kunnen makers hun naam, de herkomst van werken en hun voorkeuren over AI-gebr...
2024 EU AI-verordening: een gedetailleerde analyse
De AI-verordening is een belangrijk regelgevingskader dat gericht is op het harmoniseren van de ontwikkeling, de toepassing en het gebruik van AI binnen de EU. Deze uitgebreide regelgeving, die op 1 augustus 2024 van kracht is geworden, is bedoeld...
OpenAI wijzigt koers: non-profit behoudt controle
OpenAI heeft aangekondigd de plannen voor de overgang naar een winstgericht bedrijfsmodel deels terug te draaien. Het bedrijf is van plan zijn for-profit tak om te zetten in een public benefit corporation (PBC), maar de volledige zeggenschap blijf...
AI in oorlogsvoering: strategische innovaties en juridische uitdagingen
Kunstmatige intelligentie (AI) speelt een steeds grotere rol in moderne oorlogsvoering. Wat begon als een ondersteunend hulpmiddel in beeldherkenning en dataverwerking, ontwikkelt zich razendsnel tot een beslissende factor in zowel militaire op...
US Copyright Office over AI-training, auteursrecht en fair use (uitgebreide analyse)
Begin mei publiceerde het Amerikaanse Copyright Office (UCO) het derde en laatste rapport in haar reeks over AI en auteursrecht. Het rapport werpt een diepgravende blik op de juridische status van AI-training onder het Amerikaanse auteursrecht, me...
Aansprakelijkheid in het AI-tijdperk: is de kwalitatieve aansprakelijkheid voor gebrekkige roerende zaken toe aan een update?
§ 1. Inleiding
Artificial intelligence (hierna: ‘AI’) speelt een steeds grotere rol in onze samenleving. Zo is AI bezig met een flinke opmars in onder andere de financiële sector, in bestuursrechtelijke besluitvormingsprocessen en bij de opkomst ...
Amerikaans wetsvoorstel verbiedt niet-federale AI-wetgeving voor 10 jaar
In het Huis van Afgevaardigden (de Amerikaanse tegenhanger van de Tweede Kamer) is een wetsvoorstel ingediend dat staten en andere niet-federale overheden de komende tien jaar verbiedt om eigen regels op te stellen voor kunstmatige intelligentie. ...
AI-training en auteursrecht: de internationale verschillen
Mag je auteursrechtelijk beschermd werk gebruiken om AI-modellen te trainen? Die vraag houdt wetgevers wereldwijd bezig. Als onderdeel van haar recente rapport, heeft het Amerikaanse Copyright Office in kaart gebracht hoe verschillende landen AI-t...
Het doel heiligt de middelen – Anthropic’s nieuwe AI grijpt naar chantage
Anthropic heeft met Claude Opus 4 een van de meest geavanceerde AI-modellen tot nu toe gelanceerd. Maar bij interne veiligheidstests bleek het model bijzonder doortastend, zelfs manipulatief. Deze blog bespreekt hoe Claude Opus 4 overging tot chan...
Japan introduceert AI-wetgeving die sterk afwijkt van onze AI-verordening
Op 28 mei 2025 nam het Japanse parlement voor het eerst een nationale AI-wet aan. Deze nieuwe wet, beter bekend als de AI Utilization Promotion Act, kiest nadrukkelijk voor een andere koers dan de Europese Unie. Waar de EU inzet op risicobeperking...
Van handmatige moderatie naar AI-gestuurde detectiesystemen
Inleiding
In hoeverre moet generatieve stijlnabootsing worden afgeremd met “guardrails”?
De opkomst van generatieve AI heeft een breed spectrum aan creatieve toepassingen mogelijk gemaakt. Of het nu gaat om tekst, beeld, video of muziek: de modellen worden steeds krachtiger. Tegelijkertijd staat de juridische toetsing aan bijvoorbeeld...
Derde rechtszaak tegen Anthropic: kun je tekst- en datamining contractueel verbieden?
Reddit heeft een rechtszaak aangespannen tegen AI-ontwikkelaar Anthropic. De aanklacht draait om het vermeende herhaaldelijk scrapen van Reddit-data door Anthropic, ondanks eerdere toezeggingen om daarmee te stoppen. Daarmee voegt deze zaak zich i...
Disney en Universal trekken ten strijde tegen AI-bedrijf Midjourney
Disney en Universal hebben een rechtszaak aangespannen tegen het AI-bedrijf Midjourney. Volgens de twee Hollywood-giganten heeft Midjourney op grote schaal auteursrechtelijk beschermd beeldmateriaal gebruikt bij het trainen van zijn AI-modellen, z...
Meta’s AI-app leidt tot onbedoelde publicatie van privégesprekken
De nieuwe standalone AI-app van Meta heeft veel stof doen opwaaien. Gebruikers van de app deelden onbedoeld persoonlijke gesprekken met de chatbot op een openbare feed. De situatie heeft vragen opgeroepen over Meta’s interface en de bescherming va...
AI-muziekplatforms in overleg met major labels: wat zijn de mogelijke gevolgen?
Recent werd bevestigd dat de grote platenmaatschappijen (Universal Music Group, Warner Music Group en Sony Music Entertainment) in gesprek zijn met de bekende AI-muziekplatforms Suno en Udio. Volgens diverse bronnen onderhandelen deze partijen ...
AI in kinderspeelgoed: Mattel en OpenAI kondigen nieuwe samenwerking aan
Mattel en OpenAI hebben een strategische samenwerking aangekondigd om AI te integreren in speelgoed voor kinderen. Het nieuws roept belangrijke juridische en maatschappelijke vragen op. In dit artikel bespreken we de aankondiging, de eerste reacti...
Generatieve AI-training is fair use, oordeelt de Amerikaanse rechter
Voor het eerst heeft een Amerikaanse rechter geoordeeld dat het trainen van een generatief AI-model met auteursrechtelijk beschermd materiaal onder fair use valt. De uitspraak komt in de zaak Bartz v. Anthropic, waarin drie auteurs AI-bedrijf Anth...