Blog
Wetsvoorstel opt-out regeling: treedt Engeland in de voetsporen van de EU?
Redactie
Elton John en Paul McCartney zijn een van vele artiesten die zich hebben uitgesproken tegen het voornemen van de Britse overheid om de bestaande auteursrechtelijke beperking op tekst- en datamining (hierna: TDM-beperking) te verruimen. Naar Engels recht mogen AI-exploitanten nu alleen ongelimiteerd tekst- en dataminen voor onderzoeksdoeleinden, tenzij makers hun werken daarnaast ook beschikbaar stellen voor tekst- en datamining voor commerciële doeleinden. Het wetsvoorstel maakt van deze opt-in een opt-out. Dat betekent dat werken, net als in de EU, standaard beschikbaar worden voor tekst- en datamining voor commerciële doeleinden. Alleen als makers daar uitdrukkelijk wat van zeggen, is dat anders. Het wetsvoorstel is nog niet zozeer concreet of aanhangig. De Britse overheid vraagt eerst namelijk om input vanuit de relevante partijen; zij wil er zeker van zijn dat een dergelijke regeling voldoende wenselijk en doeltreffend is voordat deze wordt doorgevoerd.
De ratio van de wijziging
Naar huidig recht worden Engelse makers en auteursrechthebbenden ruim beschermd tegen de voor hen ingrijpende AI-industrie. Er is geen grijs gebied: AI-ontwikkelaars die hun systemen willen trainen op beschermd materiaal, moeten de betreffende rechthebbenden benaderen en, in de meeste gevallen, vergoeden. De ruime bescherming gaat tot op zekere hoogte ten koste van de ontwikkeling van (generatieve) AI. Die ontwikkeling vereist namelijk immense hoeveelheden data om succesvol te zijn. Als daarbij rekening moet worden gehouden met de individuele rechten van makers, creëert dat voor AI-ontwikkelaars een gigantische drempel om aan de slag te kunnen. Goed denkbaar is dat rechthebbenden zich laten vertegenwoordigen door collectieve beheersorganisaties die overkoepelende licenties afsluiten voor tekst- en datamining. Hoe veel dit in de praktijk gebeurt is echter lastig te zeggen. Het feit dat de Britse overheid van systeem wil veranderen wekt de indruk dat de AI-industrie naar huidig recht moeilijk op gang komt. Aan de creatieve industrie zal het niet liggen: zij heeft veel baat bij de huidige regelgeving en dat blijkt ook uit de weerstand die het wetsvoorstel bij haar oproept. Paul McCartney waarschuwt voor een “loss of creativity” als gevolg van implementatie van de wijziging. Daarmee doelt hij op de potentie van AI om op efficiënte wijze nieuwe werken te genereren die concurreren met de werken waarop de AI is getraind.
Belangrijke aandachtspunten
Een belangrijke reden voor de consultatie van de Britse regering is de onzekerheid over de praktische uitvoering van de wetswijziging. Daarbij heerst er vooral angst dat de invoering van een opt-out regeling vergelijkbare chaos zal veroorzaken als in de rest van Europa. Hoewel de opt-out regeling bij ons al in 2019 is geïntroduceerd, heeft het tot aan de invoering van de AI-verordening geduurd voordat de details daarvan nader zijn vormgegeven. En nog altijd heerst er enige onzekerheid over bijvoorbeeld de reikwijdte van de opt-out: wanneer is een opt-out precies geldig en wanneer niet? Is een opt-out enkel geldig als deze in de broncode van een website staat gecodeerd, of volstaat een uitdrukkelijk voorbehoud in mensentaal ook? Dit zijn vragen die nu ook in Engeland leven. Hoe ruimer de grenzen voor de opt-out zijn, hoe lastiger het is voor AI-exploitanten om netjes aan de wensen van rechthebbenden te voldoen. Kunstmatige webcrawlers moeten iedere opt-out afzonderlijk interpreteren en op basis daarvan keuzes maken, dus dan is het niet ideaal als er veel variatie zit in de opt-outs. Tegelijkertijd kan er verdedigd worden dat de technologie van vandaag de dag daar prima toe in staat is en dat alleen maar meer zal zijn in de toekomst. Recent oordeelde de Duitse rechter nog dat het voor de hand ligt dat de opt-out in natuurlijke taal volstaat, aangezien ook deze taal machineleesbaar is voor AI (zie artikel “Tekst- en datamining vs auteursrecht: eerste rechtspraak”). Wellicht is het dan ook niet te veel gevraagd aan AI-exploitanten om rekening te houden met een breed scala aan opt-out mogelijkheden.
Duidelijkheid rondom de opt-out zal gepaard moeten gaan met transparantie vanuit de AI-industrie. Naar EU-recht moeten AI-exploitanten samenvattingen publiceren van de datasets die zij hebben gebruikt voor de ontwikkeling van hun AI-modellen (Art. 53 lid 1 sub d AI-verordening). Op deze manier kunnen rechthebbenden enigszins (de samenvattingen hoeven niet bijzonder gedetailleerd te zijn) in de gaten houden of hun opt-out wel wordt gerespecteerd. De Britse overheid zoekt een vergelijkbare oplossing en staat ook wat dit betreft open voor input.
Alternatieven?
Het is verstandig dat de Britse regering niet overhaast te werk gaat. De bestaande Europese opt-out wetgeving is nog verre van uitgekristalliseerd en heeft veel discussie opgeleverd. Lange tijd had de regeling weinig praktische betekenis, omdat rechthebbenden vrijwel onmogelijk konden toezien op de naleving van de opt-out door AI-exploitanten. Met de invoering van de AI-verordening hoopt de EU-wetgever de belangen weer in balans te trekken. Toch zijn er nog altijd mensen die pleiten voor alternatieve systemen, bijvoorbeeld waarbij tekst- en datamining niet aan voorwaarden is gebonden en waarbij makers op andere wijze worden beloond voor hun inzet. Op deze manier krijgen partijen waar ze recht op hebben zonder dat de ontwikkeling van AI wordt bemoeilijkt. Dit is nuttig omdat AI ontzettend veel maatschappelijke voordelen met zich meebrengt, waaronder voor de creatieve industrie zelf. Voor een uitgebreide bespreking van de mogelijke invoering van een dergelijk vergoedingssysteem, verwijzen wij u graag naar onze driedelige artikelenreeks over dit onderwerp.
AI-forum 2025/1
De duistere zijde van ‘notice and takedown’ procedures en content monitoring
In de YouTube- en Cyando-uitspraak van 2021 wierp het Europese Hof licht op de rol van een platform zoals YouTube ten opzichte van de door haar gebruikers geplaatste content. Zo werd geconstateerd dat het zogenoemde safe harbor principe dat in 200...
Generatieve AI-vergoeding: is het juridisch mogelijk?
In toenemende mate wordt er gediscussieerd over de mogelijke implementatie van een (generatieve) AI-vergoeding, bedoeld om makers te compenseren voor het gebruik van hun werken bij de ontwikkeling van generatieve AI. In een reeks van drie artikele...
Aansprakelijkheid van aanbieders van generatieve AI
Generatieve AI-toepassingen kunnen illegaal tekst- en beeldmateriaal produceren en hun aanbieders kunnen dit niet altijd tegengaan. Dit doet denken aan problematiek omtrent online tussenhandeldiensten en roept de vraag op of de “safe harbour”-aans...
Wetsvoorstel opt-out regeling: treedt Engeland in de voetsporen van de EU?
Elton John en Paul McCartney zijn een van vele artiesten die zich hebben uitgesproken tegen het voornemen van de Britse overheid om de bestaande auteursrechtelijke beperking op tekst- en datamining (hierna: TDM-beperking) te verruimen. Naar Engels...
AI en de AVG: De belangrijkste inzichten uit EDPB Opinie 28/2024
Introductie
Op 17 december 2024 publiceerde de Europese Data Protection Board (“EDPB”)[1] een opinie inzake de relatie tussen gegevensbescherming en artificial intelligence (“AI”), ‘Opinion 28/2024 on certain data protection aspects related to th...
Waarom DeepSeek olie op het vuur gooit in de AI-wapenwedloop
Het is inmiddels twee jaar geleden dat OpenAI naar buiten trad met de revolutionaire ChatGPT. Het eerste krachtige AI-systeem dat vrij beschikbaar was en door eenieder breed kon worden ingezet. Sindsdien is AI het nieuwe modewoord en is het gebrui...
Gerechtvaardigd belang als grondslag voor het trainen van AI: hoe de Google Spain-zaak kan helpen
De opkomst van juridische taalmodellen (LLMs) roept belangrijke vragen op over de omgang met bijzondere en/of gevoelige persoonsgegevens. Kunnen dergelijke gegevens worden gescrapet? En zo ja, mogen ze worden gebruikt om LLMs te trainen?
Privacy-...
Tekst- en datamining vs auteursrecht: eerste rechtspraak
Tekst- en datamining is het machinaal scannen van data om informatie te verkrijgen, bijvoorbeeld ter ontwikkeling van een generatief AI-model. Met de invoering van de DSM-richtlijn in 2019 is deze bezigheid nader gekwalificeerd ten opzichte van he...
Europese Commissie trekt wetsvoorstel voor AI-aansprakelijkheidsrichtlijn in
Het wetsvoorstel voor een AI-aansprakelijkheidsrichtlijn (ook wel de “AI Liability Directive”) is van de baan. Dat volgt uit het werkprogramma van de Europese Commissie voor 2025.[1] Reden van de intrekking van het wetsvoorstel, dat op 29 septembe...
Het gebruik van artificiële intelligentie (AI) door het EUIPO in registratieprocedures
Het gebruik van artificiële intelligentie (AI) voor het EUIPO in registratieprocedures
Technologische vernieuwing was altijd al cruciaal in de ontwikkeling van het intellectueel eigendomsrecht (IER). Het leidde tot de noodzaak van een wetgeven...
AI in de zorg: wie is er aansprakelijk als het misgaat?
Binnen de zorgsector wordt steeds vaker gebruikgemaakt van AI als hulpmiddel. Met name tijdens het diagnostisch proces zetten zorgverleners AI-systemen in om het ziektebeeld van patiënten beter in kaart te brengen. Meestal gaat dit goed, met posit...
Amerikaanse rechter verwerpt fair use als grond voor tekst- en datamining
In een filmachtige wending heeft Amerikaanse rechter Bibas zijn zogenoemde summary judgement (een soort kort geding) in de zaak Thomson Reuters v Ross omgegooid: in plaats van een jury bij het geschil te betrekken wordt het geschil grotendeels afg...
Eerste AI-kunstveiling wekt grote verontwaardiging
Het Amerikaanse veilinghuis Christie's heeft ‘s werelds eerste grote veiling voor AI-kunst aangekondigd. Want “AI-technologie is ongetwijfeld de toekomst”, zegt een prominente woordvoerder. Zodanig zelfs, dat het veilinghuis aansluiting zoekt met ...
AI bij de Rijksoverheid: is het wenselijk en wat zijn de gevaren?
De mogelijkheden van AI zijn eindeloos, waaronder voor de Rijksoverheid. Maar als de toeslagenaffaire ons iets heeft geleerd, dan is het dat hierbij oppassen is geblazen. De realiteit is nog altijd dat kunstmatige algoritmes imperfecte verlengstuk...
Bescherming van AI-output: modellenrecht to the rescue?
AI en het auteursrecht
Op dit moment is er veel te doen over de vraag of door artificiële intelligentie (AI) gegenereerde output voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking komt. Om voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking te komen...
Google aangeklaagd om AI-summaries in zoekresultaten
Meer en meer bedrijven integreren AI in hun diensten, en techgigant Google is daar uiteraard geen uitzondering van. Van oorsprong indexeert de zoekmachine webpagina's die als aanklikbare links aan gebruikers worden getoond nadat zij daarvoor relev...
Machine “Unlearning”: nieuwe hoop voor mens en maker?
Er is veel over te doen geweest, met name in de creatieve industrie: het proces van machine learning en tekst- en datamining. Voordat kunstmatige algoritmes op het niveau presteren dat we van ze gewend zijn, ondergaan ze een langdurig trainingspro...
Dit zijn de beste juridische GenAI tools van 2025
Bent u een van de vele gebruikers van handige juridische tools als Harvey en CoCounsel? Dan verdient het recente onderzoek van Vals AI uw aandacht. Vals AI is een bedrijf dat de prestaties van grote taalmodellen evalueert voor specifieke bedrijfst...
Meta riskeert strafrechtelijke aansprakelijkheid voor tekst- en datamining
Meta wordt ervan beschuldigd dat zij zonder toestemming 81 terabyte aan boeken heeft gedownload uit illegaal beschikbare bronnen zoals Z-Library en LibGen. De zaak heeft iets weg van de Google boekenzaak uit 2015, waarbij Google miljoenen boeken v...
TikTok en X als eerste aangeklaagd voor verboden AI-praktijken
Afgelopen maand zijn de bepalingen uit de AI-verordening voor verboden AI-systemen in werking getreden. Het gaat om praktijken waarvan de Europese Commissie oordeelt dat ze zo ingrijpend zijn, dat ze niet passen in de Europese samenleving. Denk hi...
Franse schrijvers en uitgevers voegen zich in de strijd tegen Meta
Drie grote uitgeverij- en auteursverenigingen in Frankrijk hebben een rechtszaak aangespannen tegen Meta, het Amerikaanse bedrijf achter onder andere Facebook en Instagram. De verenigingen beschuldigen Meta van het op grote schaal schenden van aut...
Big Tech voert druk nu ook op in thuisbasis Amerika
Afgelopen maand bespraken we hoe Europa een AI-boycot door de Amerikaanse Big Tech riskeert. Nog geen week later trok de Europese Commissie het wetsvoorstel voor de AI-aansprakelijkheidsrichtlijn in (meer hierover in dit artikel). Hoewel de intrek...
Mijn en dijn: de nieuwe rol van robots.txt als auteursrechtelijk voorbehoud bij tekst- en datamining
Noot bij Rb. Amsterdam HowardsHome[1]
Langzaamaan beginnen vonnissen gewezen te worden die grotere of kleinere impact hebben op de AI-wereld. Eén van de onderwerpen waar veel over te doen is, is de (on)rechtmatigheid van het gebruik van auteursre...
Wat de ‘Trump Gaza’ video ons leert over de risico’s van AI-gebruik
Het zal u niet zijn ontgaan: de bizarre video over de Gazastrook die afgelopen maand door Amerikaans president Trump is gedeeld. In de video worden Trump en Netanyahu, de premier van Israël, zonnend op het strand van een Dubai-achtig Gaza afgebeel...
AI-gestuurde aanbevelingssystemen dehumaniseren het internet
“Dehumanization happens when people are depicted, regarded, or treated as not human or less human” - Maria Kronfeldner, filosoof. Vroeger kwam dit tot uiting in de vorm van slavernij en sociale klassen. Maar we zien nu dat het ook subtieler kan. N...
Generatieve AI in reclame: de juridische risico’s
Generatieve AI doet rap zijn intrede in de reclamewereld. Een AI-tool zoals Midjourney genereert binnen seconden een visueel verbluffende campagne, ChatGPT schrijft daar een pakkende slogan bij en een AI-stem van Speechify spreekt moeiteloos de vo...
GPT-4o en het Ghibli Effect: de genadeslag voor ontwerpers en rechthebbenden?
Afgelopen week stond social media vol met afbeeldingen in de kenmerkende stijl van de Japanse animatiestudio Ghibli. Dit was het gevolg van de release van OpenAI's nieuwe afbeeldingsgenerator, die onderdeel uitmaakt van de reeds bestaande chatbot ...
Anthropic mag de ontwikkeling van Claude AI doorzetten, ondanks zorgen auteursrecht
Van de 39 Amerikaanse auteursrechtzaken op het gebied van AI-ontwikkeling, zijn er twee gericht tegen ontwikkelaar Anthropic. Anthropic is het bedrijf achter Claude AI, een chatbot van vergelijkbare aard en kwaliteit als ChatGPT. Claude is deels g...
AI Verordening: Hoe verzeker je AI-geletterdheid binnen je organisatie?
Sinds 2 februari 2025 zijn aanbieders en gebruiksverantwoordelijken van AI-systemen verplicht om voldoende AI-geletterdheid te verzekeren van hun personeel en andere personen die namens hen AI-systemen gebruiken. Als onderdeel van de eerste ree...
Creatieve sector verontwaardigd over nieuwe Gedragscode AI-verordening
Het Europese AI-bureau heeft recent de derde en laatste conceptversie gepubliceerd van de Gedragscode voor aanbieders van generatieve AI, als aanvulling op de AI-verordening. Makers, uitvoerende kunstenaars en rechthebbenden reageren hierop veront...
Britse denktank wil commerciële AI-training in Engeland legaliseren
2 maanden terug bespraken we hoe de Britse overheid een auteursrechtelijke hervorming overweegt op basis waarvan bedrijven voor commerciële doeleinden mogen tekst- en dataminen, tenzij rechthebbenden zich daar uitdrukkelijk tegen verzetten. Oftewe...
Generatieve AI als voertuig voor de meningsuiting en creatieve expressie
De discussie over generatieve AI in de kunstwereld wordt vaak gedomineerd door zorgen. Makers en rechthebbenden vrezen dat hun werken worden nagebootst, dat creatieve beroepen onder druk komen te staan en dat bestaande rechten worden ondermijnd. M...
Hoe GPT-NL en Nextcloud de afhankelijkheid van Big Tech helpen terugdringen
In een wereld waarin taalmodellen als ChatGPT razendsnel terrein winnen, groeit ook het besef van afhankelijkheid. De meeste krachtige AI-systemen worden gebouwd en beheerd door een handvol grote Amerikaanse technologiebedrijven, die beperkte tran...
AI-training is geen fair use, concludeert een groep Amerikaanse hoogleraren
Een groep toonaangevende Amerikaanse hoogleraren auteursrecht heeft zich uitgesproken tegen Meta’s beroep op fair use voor het trainen van generatieve AI-modellen. In een stevig beargumenteerde amicus brief stellen de experts dat het gebruik van a...